معرفی مراکز درمانی طب سنتی(6)

مجموعه ای  از اسانید و پزشکان متخصص طب سنتی و مکمل

آدرس : تهران-کارگر شمالی-روبروی پمپ  بنزین - خیابان گردآفرید-پلاک۱۲

شماره تماس : ۶۶۴۳۷۰۴۴--------   ۶۶۴۳۷۰۴۵

سندرم تخمدان پلی کیستیک و سرطان تخمدان

سندرم تخمدان پلی کیستیک Polycystic Ovary Syndrome

کیستهای کوچک متعدد حاوی مایع در تخمدانها که ممکن است به علت عدم تعادل هورمونی پلی کیستیک گویند .

سن : خانمهایی که در سن بارداری هستند را مبتلا می سازد .

ژنتیک : گاهی شیوع خانوادگی می یابد .

نحوۀ زندگی : عامل قابل توجهی به شمار نمی آید .

در سندرم تخمدان پلی کیستیک هر دو تخمدان توسط کیستهای حاوی مایع بزرگ می شوند  . تصور می شود این سندرم که به علت عدم تعادل هورمونهای جنسی ایجاد می شود . گاهی  به علت یک افزایش نسبی هورمون لوتئینی ( Iuteinizing ) تولید شده توسط غدۀ صنوبری و نیز هورمون مردانه تستوسترون ایجاد می شود . این عدم تعادل هورمونی ممکن است مانع تخمک گذاری و در نتیجه کاهش قدرت باروری گشته و گاه منجر به رشد شدید مو در بدن شود . این سندرم شایعترین اختلال در دستگاه تناسلی زنانه است و حدود یک بیستم خانمها در سن باروری دربریتانیا را مبتلا میسازد . این بیماری گاه در افراد خانواده شیوع می یابد .

علائم بیماری

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک متنوع و متفاوت است . این بیماری ممکن است تا هنگامی که خانمی در جستجوی علت ناباروری مورد آزمایشات و معاینات متعددی قرار نگیرد، کشف نشود . علائم عبارتند از :

خانمی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می باشد ، در خطر ابتلا به افزایش مقاومت به عملکرد هورمون انسولین قرار دارد و این مقاومت ممکن است منجر به مرض قند شود . خانمی که مبتلا به این سندرم است ، مستعد افزایش فشار خون ، بیماری شریان کرونر و انفاکتوس میوکارد ( سکته قلبی ) می باشد .

اقدامات در مانی

اگر پزشک به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشکوک بود ، آزمایشات خون جهت اندازه گیری سطوح هورمونهای جنسی ترتیب خواهد داد تا در صورت وجود عدم تعادل هورمونی تشخیص داده شود . همچنین از افراد مبتلا سونوگرافی جهت جستجوی کیست تخمدان انجام می شود . درمان بستگی به شدت سندرم وتمایل فرد به حاملگی دارد . ناباروری ممکن است با دارو درمان شود و داروهایی نظیر کلومیفین ( clomiphene ) مورد استفاده قرار می گیرند . در صورتیکه فرد تمایل به بچه دار شدن ندارد ، پریودهای غیر طبیعی می تواند توسط داروهای ضد بارداری خوراکی ترکیبی درمان شود . جهت درمان مقاومت انسولین و کاهش خطر بروز دیابت شیرین ، پزشک ممکن است داروهایی نظیر متفورمین ( metformin ) تجویز نماید که این دارو همچنین کمک به تنظیم پریود و کاهش وزن می نماید . موهای زیاد و غیر طبیعی توسط الکترولیز از بین می روند .

سرطان تخمدان Cancer of Ovary

تورمونهای سرطانی که قادر به رشد در یک یا هر دو تخمدان باشد را سرطان تخمدان گویند .

سن : بیشترین شیوع بین 70- 50 سالگی می باشد . به ندرت زیر 40 سالگی شایع است .

ژنتیک : گاهی شیوع خانوادگی می یابد .

نحوۀ زندگی : نداشتن فرزند از عوامل خطر است .

سرطان تخمدان پنجمین سرطان شایع در خانمهاست که هر سال منجر به مرگ 4300 خانم در بریتانیا می شود . این سرطان بیشتر از سایر سرطانهای مجاری تناسلی و تولید مثل شیوع دارد . این آمار مرگ بالا به این علت است که علائم این سرطان تا هنگام گسترش پیشرونده  آن بروز نمی نمایند . بنابراین تشخیص و درمان به تعویق می افتد . علت سرطان تخمدان ناشناخته است ، اما گاهی تومورازیک کیست تخمدان منشاء گرفته و رشد می کند . به نظر میرسد عوامل خطری چون هورمونها و عوامل ژنتیک در گسترش این سرطان نقش دارند . خانمهایی که هرگز فرزندی نداشته اند یا یائسگی دیررس داشته اند بیشتر مستعد سرطان تخمدان می باشند . خانمهایی که یکی از بستگان نزدیک آنها زیر 50 سالگی سرطان تخمدان داشته است ، بیشتر در معرض خطرند .

علائم بیماری

سرطان تخمدان به ندرت در مراحل زودرس علائم ایجاد می نماید ، هر چند ممکن است علائمی شبیه کیست تخمدان نظیر بی نظمی قاعدگی  وجود داشته باشد در اغلب موارد فقط در هنگامی که سرطان به سایر اعضاء منتشر شده باشد بروز می نماید و این علائم عبارتند از :

ممکن است علائم عمومی سرطان نیز وجود داشته باشد . نظیر کاهش وزن ، تهوع و استفراغ که علائم عمومی در سرطانها می باشند . در صورت عدم درمان ، سرطان ممکن است به سایر اعضاء بدن نظیر کبد و ریه ها متاستاز دهد .

تشخیص بیماری

در صورتیکه یکی از وابستگان نزدیک شما دچار سرطان تخمدان شده است ، باید با پزشک خود مشورت نمایید و این امر به منظور تشخیص زود رس این نوع سرطان می باشد . غربال سازی ممکن است تغییرات سرطانی را قبل از پیشرفت علائم مشخص نماید و اجازه درمان را در مراحل اولیۀ این بیماری بدهد . فرد ممکن است جهت سونوگرافی ارجاع داده شود و از طریق واژن به جستجوی تومور پرداخت وآزمایشات خونی جهت بررسی و جستجوی نوع خاصی از پروتئین که توسط سرطان در خون ایجاد می شود ، انجام خواهد شد . در هر صورت اگر پزشک مشکوک به سرطان تخمدان باشد ، معاینه شکمی به منظور بررسی وجود تورم یا توده انجام خواهد شد . همچنین ممکن است سونوگرافی و لاپاروسکوپی نیز انجام شود . سایر آزمایشاتی که ممکن است انجام شوند شامل رادیوگرافی از قفسه سینه و ریه ها و CT اسکن ریه یا کبد می باشد و این در صورتی است که احتمال انتشار و متاستاز سرطانی به این قسمتها وجود داشته باشد .

درمان بیماری

اگر سرطان تخمدان در خانمی که تمایل به بچه دار شدن دارد تشخیص داده شد ، معمولاً فقط تخمدان و لوله رحم مبتلا برداشته خواهد شد . در صورتیکه سرطان به سایر قسمتهای دستگاه تناسلی منتشر شده باشد یا در صورتیکه خانم تمایل به بچه دار شدن نداشته باشد ، عمل توتال هیسترکتومی ( برداشتن کامل رحم ) Total Hysterectomy انجام می شود که در این عمل رحم ، هر دو لوله رحم و تخمدانها برداشته خواهد شد . به دنبال عمل جراحی ، شیمی درمانی برای کشتن سلولهای سرطانی بجا مانده انجام خواهد شد . در صورت انتشار سرطان به سایر نقاط بدن رادیوتراپی انجام خواهد شد . پس از درمان آزمایشات خونی و معاینات فیزیکی بطور مرتب جهت کنترل عود مجدد سرطان انجام می گیرد .

پیش آگهی

بهبود کامل سرطان تخمدان در صورتی میسر است که در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان گردد. به هر حال این بیماری در سه چهارم خانمها زمانی تشخیص داده می شود که بیماری گسترش یافته است . در این خانمها شیمی درمانی می تواند از انتشار بیشتر سرطان گاهی برای سالها جلوگیری نماید . اما به ندرت سرطان به طور کامل برطرف می شود .  

مارچوبه از دیدگاه حکیم مومن

  مارچوبه (هليون )

به فارسي مارچوبه نامند. ساق و برگش مانند كبر و با شير قليلي و گلش مايل به سفيدي و تخمش از قرطم كوچكتر و با صلابت است.

در دوم گرم و در اوّل تر و بيخش در دوم خشك و در اوّل گرم و برّي او را خشكي غالب تر و هليون مفتّح سدّة جگر و مدرّ بول و مبهّي و محلّل نفخ بوده و غذایيّت‌ او غالب و هاضم و مغيّر رايحة‌ بول و عرق و مفتّت حصاه و جهت درد سينه و ظلمت بصر و درد ريه و استسقاء مفيد مي باشد و طبيخ او مليّن طبع و رافع درد امعاء و با شراب جهت سمّ رتيلا و تقطيرالبول و مضمضة‌ او جهت درد دندان نافع است و مداومت او مهبّج درد مفاصل و مفسد طعام و مغثي و مصلحش عسل است و گويند او کشنده سگ است و تخمش مفتح سدّه سپرز و با عسل و روغن بلسان مخرج حصاه و فرزجة او مدرّ حيض و در ادرار قويتر از هليون است. و قدر شربتش تا دو مثقال و مضرّ سر و مصلحش عسل است و بيخش مسكّن درد دندان و طبيخ او به تنهايي و با عسل و تخم خربزه منقّي گرده و مثانه و مجاري بول و مخرج سنگ و ريگ آن بوده و مضرّ رية‌ محرورين ومصلحش سكنجبين و قدر شربتش تا سه درهم است و در فلاحت مذكور است كه چون شاخ حيوانات را دفن كرده مكرّر آب دهند هليون مي­رويد و از مجرّبات شمرده­اند.

منبع: کتاب تحفه حکیم مومن

رژیم غذایی از دیگاه ابوعلی سینا(3)

 وعده هاي غذا

بهترين دستور در باره طعام سير كننده آن است كه روز اول يكبار و روز ديگر دو بار، در صبحانه و شام تناول شود . بايد اعتياد را نيز مراعات كرد، مثلا اگر كسي كه عادت داشته است روزي دو بار بخورد به اين دستور عمل كند لاغر مي شود و از نيرويش مي كاهد، اگرضعف هضم داشته باشد بايد روزي دو بار غذا بخورد ولي هربار غذاي خود را كمتر كند . كسي كه عادت داردهر روز يكبار غذا بخورد و بخواهدعادت را تغيير دهد و روزي دو بار بخورد ناتواني و تنبلي و سستي بدوروي مي آورد . اگر غذاي ناهارش در او باقي ماند در موقع شب توان را از دست مي دهد و شام را بدون اشتها مي خورد، در نتيجه آروغ ترش، بدنفسي، دل بهم خوردگي، دهان تلخي ولينت شكم به وي روي مي دهد، زيراچيزي را براي معده آورده است كه اين اندام به آن خونگرفته است وعوارض همان خواهند بود كه ازعدم هضم غذا روي مي آورند . روي آوردهاي آن ها را بعداً خوا هي شناخت . ممكن است به چنين كسي ترس وبي تابي روي آورد، دهانه معده اش بدرد آيد، در معده اش سوزش پيدا شود و چنان پندارد كه روده ها واحشايش پا در هوا هستند، زيرا معده تهي است و برخودبند آمده است و تُرُنجيده است . ممكن است ادرار و مدفوعش سوزنده باشند و شايد بر ا ثر ريزش زهره به معده  چنانچه مزاجش بيشتر صفرايي باشد  در پهلوهاي خود احساس سردي كند و چنين است حال كسي كه معده اش و نه بدنش بيشتر صفرايي باشد . چنين كسي خوابش بهم مي خورد و در رختخواب پهلو به پهلو مي شود . بدني كه در معده اش صفراي زياد گرد آيدنياز به خوردن جدايي اندازدارد و بايد قبل از آنكه خود را شستشو دهدبه سرعت غذايي بخورد كسي كه مي خواهدقبل از شروع به ورزش چيزي بخورد بهتر است نان خالي تناول كند، آنقدر كه پيش از آغاز ورزش شروع به هضم كند . حركت قبل از غذا خوردن بايد تند و قوي و حركت بعد از غذا نرم و آهسته صورت گيرد . حركت نبايد آنچنان باشد كه اشتهاي تباه برانگيزد . براي اصلاح اشتهاي تباه كه ميل به تندمزگي و نفرت از شيريني و چربي دارد، بهترين راه، قَي كردن به وسيله موادي مانند اسكنجبين و ترب پس از خوردن ماهي است.

شخص فربه اندام نبايد وقتي كه تازه از گر مابه آمده است غذا بخورد، بلكه بعد از خروج از حمام و پيشاز غذاخواب سبكي بكند و بهتر است كه بيشتر از يك وعده غذا نخورد، غذايي راپيش از هضم غذاي اولي تناولنكند، و بر خوراك به هيچ وجه حركات تند انجام ندهد، تا اين كه غذاقبل از هضم فرو نرود و يا بدون هضم فرونلغزد و يا مزاجش بر اثر خضخضه  (حركت غذ ا) تباه نگردد . در موقع صرف غذا نبايدآب زياد بنوشد  زيرا آب بين طعام وجرم معده جدايي مي اندازد و آن را خاموش مي كند  بلكه بهتر آن است كه آب نخورد تا خوراك به معده وارد شود . علامت ورود طعام به معده آن است كه قسمت هاي بالايي شكم سبك مي گردد . اگر بسيار تشنه بود كمي آب سرد برمكدو از آن تجاوز نكند . هر قدر آب سردتر باشد بيشتر رفع تشنگي مي كند . اين مقدارآب مكيده معده را انبساط و انقباض مي بخشد . به طور كلّي نوشيدن آب به شرطي كه در وسط غذا نباشد و به اندازه اي كه براي خوراك مف يد باشد روا است . كسانيكه سرد مزاج وتر مزاج هستند بهتر است بعد از صرف غذا، تشنگي را تحمل كنند و بخوابند . ليكن تشنه ماندن بعد از غذا و خوابيدن بعد از طعام براي گرم شدگان صفرا دارخوب نيست . كساني كه بيماري صفراوي دارند اگر به مدت زيادگرسنه بمانند زهره ب ه معده راه مي يابد و هر غذايي را كه ) بعداً خورده مي شود به تباهي مي كشاند و در اين صورت در حالت خواب و بيداري آنچه بر سرتباه مزاجان مي آيدبر آن ها روي مي دهد و شايد هم اشتها به غذا از بين برود . در اين حالت بايد آنقدر آب بخورد كه طعام را به طرف پايين براند و مزاج خود را با غذاي خفيف مانند آلوكه مزاج را تغيير نمي دهد نرم كند و يا شيرخشت بخورد و بعد از اين كه اشتهايش بازگشت غذا ميل نمايد.

كساني كه مرطوب اندام و مرطوب بدن هستند و رطوبت بدنشان طبيعي و به آساني قابل گداختن است نمي توانند مانند خشك بدن ها تحمل گرسنگي داشته باشند مگر اين كه بدنشان از رطوبت هاي غيرطبيعي و غير آنچه در گوهر اندام ها دارند پر شده باشد، و آن رطوبهاي وارده "خوب" باشند و شايستگي داشته باشند كه طبيعت آن ها را به غذاي صحيح تبديل كند و نيروي غذايي به آن ها بدهد. نوشيدن آب در موقع غذا خوردن و دنبال كردن غذا با آب زيان آورترين كارها است زيرا آب خود سريع الهضم است و به آساني فرو مي رود و طعام را قبل از آنكه از راه طبيعت هضم شود با خود به معده مي برد و در نتيجه سبب تعفّن و بند آمدن ها و گاهي موجب گري مي گردد. شيريني ها چون به مذاق خوش آيند هستند و طبيعت قبل از هضم آن ها را به خود مي كشد بساكه زود موجب بند آمدگيها مي شوند و بند آمدگي ها به نوبه خود سبب بسياري از بيماري ها مي گردند كه يكي از آن ها بيماري استسقاء است . غلظت هوا و آب، بويژه در ن هاي از شراب آميخته با آب و يا آب Ĥ فصل تابستان سبب تباهي خوراك مي گردد . بد نيست كه همراغذا پيم گرمي كه عود و مصطكي در آن پخته باشد بنوشند.

كساني كه درون گرم و نيرومند دارند، اكثراً بعد از خوردن غذاي غليظ، غذا به بادهايي تبديل مي شود كه معده و اطراف آن را كشيدگي مي دهد، و بيمارهايي كه از كشيدگي معده و اطراف آن انتظارمي رو دروي مي آورند .

كسي كه معده اش تهي است چنانچه غذاي لطيف بخورد معده را سلامت نگه داشته است و اگر بلافاصله بعد از غذاي لطيف غذاي غليظ فرو دهد معده از آن متنفر است و آن را هضم نمي كند و تباه مي گردد، مگر اين كه در بين اين دو غذا فاصله اي داده شود . اگر شخص بخواهد اين فاصله را مراعات كند بايد طعام غليظ را اندك اندك وارد معده نمايد و در اين صورت معده به وسيله غذاي لطيف بند نمي آيد . اگر مقدار غذاخيلي بيشتر از اندازه بو دو معده را مالامال وسرشاركرد و يابر اثر حركت آنچه در معده است بهم زده شد و يا يك نوشيدني معده راپريشان حال و مشوش گردانيد، بايد هرچه زودترقي كند . اگرفوراً به قَي كردن نرسيدوياقي كردن سرسختي كرد و زحمت داشت، چاره اين است كه آب گرم را اندك اندك فرو دهد . آب گرم پرشدگي معده را فرو مي نشاند و خواب را جلب مي كند

. همين كه شخص احساس خو اب كردخود را بياندازد و تا مي تواند بخوابد . اگر آب گرم و خواب هم  فايده اي نبخشيدند بايد صبر كند شايد طبيعت او را ياري كند و از اين آسيب رهايي دهد . اگر چنين بود چه بهتر ولي اگر طبيعت هم به هيچ وجه ياوري نكرد، مسهل ملين بخورد و خود را وارهاند.

اگر شخصي كه مع ده اش بهم خورده است، داراي گرمي مزاج باشد به عنوان مسهل از اطريفل و خلنجين و كمي عرق سعتر (پونه كوهي ) استفاده كند . ليكن كسان سرد مزاج بايد به وسيله داروهايي مانند زيره اي، شهرياراني، تمر (تمر هندي) كه در "اقرابادين" آمده اند، از بهم خوردن معده نجات يابند . پر شدن و انباشته شدن معده به وسيله نوشيدني ها آسان تر از پر شدن به وسيله غذا است . اكنون درمان امتلاء معده از خوراك را بيان مي كنيم :

روي چنين غذايي كه معده با آن انباشته شده است بهتر است كه به اندازه سه دانه نخود اَلوا (صبرزرد)  تناول شود . يانيم درهم اَلوا ، نيم درهم سقزخانگي، يك دانه بورك و بسيار بجا است كه كمي افثيمون (افسنطين) ؟ و شراب استعمال گردد و چنانچه فايده اي نبخشيد، به خواب درازپناه بر دو يك روز تمام غذا نخورد . اگر شكم سبك شد شخص خود را شستشومي دهد و شكم را مي پيچد و غذاي لطيف مي خورد . اگر با همه اين ها محتويات معده بيرون نيامد و گرانباري شد و كشيدگي ببار آورد و تنبلي را به بدن عارض كرد، بدان كه رگ ها از مواد زايد طعام پر شده اند، چه غذاي بسيار بيش از حد  حتي اگر در معده هضم شده باشد  كمتر اتّفاق مي افتد كه در رگ ها هم هضم گردد و در آن ها نارس و خام مي ماند و در نتيجه به آن ها كشيدگي مي دهد و گاهي هم آن ها را مي تركاند و تنبلي و تمطي( كشداري) و خميازه براي بدن به ارمغان مي آورد . در چنين حالتي بايد شخص را با داروهاي مسهل رگ ها درمان كرد . اگر اين عوارض روي نياوردند و شخص پرخور بر اثر امتلاء فقط احسا س خستگي كرد بايد مد ت زماني آرام گيرد و بعد با داروهاي ضد عوارض خستگي كه ذكر خواهيم كرد، درمان شود.

كسي كه به سنين پيري رسيده است بايد بداند كه معده اش همان معده دوران جواني نيست. اگر همان ندازه و همان نوع سابق را از حيث غذادنبال كندخوراكش همه به مواد زاي د تبديل مي شود . بهتر آن است كه اندازه غذا را كاهش دهد.

كسي كه قبلاً به غذاهاي غليظ خوگرفته است و اينك مي خواهد رژيم غذايي را تغيير دهد و خوراكخود را لطيف گرداند، بايد بداند كه تخليه هايي كه از ترك غذاي غليظ در مجاري پيدا مي شود و غذاي لطيف ياراي پر كردن آن ها را ندارد، به وسيله هوا پر مي شود . اگر چنين كسي بعد از تغيير رژيم غذايي مجددا به رژيم پيشين برگردد و از لطيف دست بر دارد و غليظ را از سر گيرد، در او بند آمدگيهايي پديد مي آيد.

غذاهاي گرم : زيان هايي را كه از خوراك گرم روي آورند مي توان با اسكنجبين دفع كرد. اگر اسكنجبين با شكر تهيه شود وادويه در آن بريزند بهتر است و اگر اسكنجبين با عسل باشد احتياجي به آميزه ندارد.

غذاي سرد: اگر غذاي سرد زيان آور باشد درمانش با آب انگبين و شراب انگبين و زيره اي است.

غذاي غليظ : كسي كه از خوراك غليظ ناراحت است، اگر مزاجش گ رم است چاره اش با اسكنجبين پر از ادويه است و اگر مزاجش سرد است بايد به مقداري از مواد فلفلي و پونه اي متوسل شود.

غذاي لطيف : غذاي لطيف براي نگهداري سلامت بدن بهتر از غليظ است، ليكن نيروبخشي و ايجاد

چستي و چالاكي آن كمتر است و خوراك غليظ در اين زمينه موثرتر مي باشد. كسي كه تن چست و چالاك مي خواهد بايد غذاي نيك كيموس بخورد و براي اين منظور بايد خود را قبلاً بسيار گرسنه گرداند و آنگاه غذاي يد كه هضم گرددنه اين كه بيش از آن اندازه بخورد. Ĥ غليظ پركيموس نيك را به آن اندازه تناول نم

ورزشكاران و كساني كه بر اثر كار ز يادخسته مي شوند، خوراك غليظ را بيشتر تحمل مي كنند . خواب خوش و درازمد ت آنان در هضم غذاي غليظ مددكار است . ليكن گاهي اتّفاق مي افتد كه به واسطه عرق كردن زياد كه بر اثر آن مواد زيادي از بدن تحليل مي رود، كبد غذاي هنوزهضم نشده را دريافت مي نمايد . در اين حالت چه در زمان پيري باشد و چه در زمان هاي ديگر، ممكن است براي پذيرش بيماري هاي كشنده آمادگي پيدا كند . بويژه اين حالت براي كساني امكان دارد كه خوداعتراف مي كنند به اين كه هضم آن ها به كمك خواب انجام مي شود و اگر بي خوابي كشند غذايشان هضم نمي شود.

اگر در تابستان ، قبل از غذا ميوه هاي تر از قبيل زردآلو، توت، خربزه، هلو و آلو بخورند براي مزاج نامناسب نيست و اگر بجاي آن ها ميوه هاي بهتر باشد چه بهتر . چون بخشي از اين ميوه ها آب خون را مي افزايد و اين افشره و گوهر ميوه، همانطور كه در خارج به جوش مي آيد در خون نيز همان حالت را دارد . در اين صورت گرچه شايد مفيد باشد ليكن درعين حال خون را براي تعفّن آماده مي نمايند . همچنين ميوه هايي مانند خيار و خيارچنبر كه خون را پر از خلط مي كنند با اين كه نفعي مي رسانند زيان هايي نيز در بر دارند . به اين جهت كساني كه اين مواد سردي آور را مي خورند، با اين كه در ابتدا خنك مي گردند ولي دور نيست كه به تب مبتلا شوند . بدان كه ممكن است خلط آبكي چرك و به رنگ زنگار شود و اين در صورتي است كه نگدارد و در رگ ها بماند . كساني كه اين  مواد آبدار را مي خورند اگر قبل از جمع آمدن آب آن ها، به ورزش بپردازند و يا اين كه در موقع ميوه خوردن ورزش كنند ت ا آبكي ها به تحليل روند و كمتر زيان رسان باشند كار مطلوبي انجام داده اند . اين نكته را نيز بدان كه اگر ماده خام يا آبكي همراه خون باشد و نگذارد خون به بدن بچسبد، خون كاهش مي يابد . روش مطلوب آن است كسي كه ميوه ميخورد بعداً پياده روي كند و سپس غذا بخورد تا غذا بلغزد.

غذاهايي كه ماده آبكي و خلط غليظ و چسبنده و صفرايي را افزايش مي دهند از آنجا كه ممكن است خون بر اثر ماده آبكي آن ها متعفّن شود و خلط غليظ و چسبنده، مجاري و راههاي مراره اي را بند آورد و صفرا بدن را گرم كند و در نتيجه آن خون گرمتر شود، تب ها پيدا مي شوند.

حبوبات  (بقول) مراري شايد در زمستان مفيد باشند و مقدار كم آن ها( تفهه ) در تابستان نيزبي بهره نيست كسي كه ناچاراست غذاي ناپسنديده بخورد بهتر آن است كه وعده هاي غذا را كاهش دهد و خوردن آن پي درپي نباشد و مواد دفع كننده زيان هاي چنين غذاها را با آن ها بياميزد  مثلا اگر از شيريني ناراحت مي شود، مواد ترش نظيرسركه، انار ترش، اسكنجبين سركه، به و نظاير آن را بخورد وتلاش كند كه تخليه شود . كسي كه از غذاي ترش مزه در رنج است انگبين و شراب كهنه بخورد و ش راب انگبين موقعي براي معده موثر خواهند بود كه غذاي ترش مزه به پختگي نرسيده است و هضم نشده است.

كسي كه از خوردن مواد چرب ناراحت است، چاره اش موادگس مزه اي نظيرشاه بلوط، دانه آس، خَرنُوب شامي، ميوه درخت سدر، زالزالك و يا داروهاي تلخ نظير راسن تلخ (زنجبيل  امي) و داروهاي شورمزه و تندمزه مانند كامه (آبكامه)، سير و پياز و تمام موادضدچربي است . كسي كه داراي خلط هاي رقيق و " بد " است بهتر است غذاي خوب زياد بخورد . كسي كه بدنش به آساني مي گدازدبايد غذايش تر و زودهضم باشد . جالينوس فرمايد: "خوراك تر براي هيچ حالتي از حالات بدن مناسب نيست، انگاركه ارزش هيچ است، نه شيرين است نه ترش، نه تلخ است نه تند، نه گيرنده است و نه شور ". كسي كه بدن نامتراكم دارد غذاي غليظ را بيشتر از كسان داراي بدن متراكم تحمل مي كند . زياده روي در غذاهاي خشك اشتها را از بين مي برد، رنگ رازشت مي كند و مزاج را خشك مي گرداند . خوردن چربي زياد، تنبلي مي آورد و اشتها را از بين مي برد . زياده روي در خوردن غذاهاي سرد سستي، تنبلي و پژمردگي مي آورد . زياده روي در خوردن غذاي ترش انسان را زودپير مي كند . عادت كردن زياد به خوراك هاي تند و شور نامطلوب است . غذاهاي تند به معده زيان مي رسانند و غذاهاي شورطعم براي چشم خوب نيستند. غذاي چرب اگرچه با مزاج دمساز باشد، هرگاه متعاقب آن خوراك ناپسند آيد ناپسند مي گردد.

منبع: قانون، کتاب اول

وضعیت نشسته

وضعیت نشسته

Sitting Position

انجیر از دیدگاه ابوعلی سینا

 (تين )انجير

انجير خودبخود مزاجي دارد و برگ و شيرش نير وي يتُوعي دارند . اگر برگ انجير يافت نشود، شاخه هاي انجير وحشي را بشكنند و بكوبند و بپزند و آبش را بگيرند و از آن افشره سازند چنانكه از ساير گياهان افشره به دست مي آورند، افشره انجير كه منعقد شود و چون عسل گردد ه مقوت عسل است.

گزينش:

انجير خوب در درجه اول سفيد و بعداً سرخ و در درجه سوم انجير سياه آيد . انجير خوب رسيده بسيار خوب و كم زيان است . انجير خشك كنش خوب دارد ليكن خوني كه از آن به وجود مي آيد خوب نيست و بدين علّت است كه تنها خور دنش شپش زياد كند . اما اگر باگر دو يا بادام بخورند كيموس خوب دهد و از همه سبكترانجير سفيد است.

مزاج:

انجير تر كمي گرم و بسيار تر و آبكي است و كمتر فايده دارويي دارد . انجير نارسيده زداينده و سردي بخش است. ليكن شيرش چنين نيست. انجير خشك در اول گرم و در آخر لطيف است.

خاصيت:

انجير خشك و بويژه تند مزه اش بسيار زداينده، رساننده، گُدازنده است . انجير پرگوشت بيشتر رساننده است

و چسبندگي و تكه كنند گي و لطافت بخشي هم دارد . انجير وحشي از انجير باغي تندمزه تر و قوي تر است . انجير از ساير ميوه ها غذايي تر است . اگر خوب برسد تقريباً زياني نمي رساند . انجير بادزا است . در بعضي حالات انجير تندمزه و خشك از حالت زدايندگي پا فراتر نهد و قَرحه آورد . مثلا اگر انجير خشك و برگش را با بيخ مازريون سياه بپزند درمان گري چهارپايان است . افشره و برگ انجير بسيار گرمكن و زداينده و بسيار نر م كننده است و گنديده ها را به سوي پوست مي راند و سبب عرق كردن مي شود و به تصور من به همين علّت است كه خوردن انجير مايه آرامش گرمي بدن مي شود . انجير خشك نيز مواد را به خارج ميراند و سبب عرق كردن شود . شير انجير خون گداخته را بند آرد و خون بند آمده را مي گدا زد. انجير تر به سرعت نفوذ مي كند و به معده مي رسد و در بدن مي پراكند. غذايي كه از انجير حاصل آيد هرچند كه به پرمايگي غذاي گوشت و حبوب نمي رسد اما از مواد غذايي هر ميو هاي پرمايه تر است . افشره شاخه هاي انجير در كنش از شير انجير باز نمي ماند . اگر شير در درو ن منعقد شود آب دو بارصاف شده خاكستر چوب انجير را بخورند مفيد است . آب خاكستر درخت بلوط در كنش از خاكستر آب انجير نزديك است . شراب انجير لطيف و بد خلط است . شاخه هاي درخت انجيركه بسيار لطيف هستنداگر در آبگوشت ريزند گوشت رابزودي مي رساند و از هم مي پاشد . در تخ مير شده انجيرقوتي جاذب هست كه از ژرفا برمي كشد و هرچه كشيده شدآن رابزودي مي گدازد و از بين مي برد.

آرايش:

انجير نارسيده را بر پوست مالند يا ضماد نهند در درمان : خالها، زگيل ها، زگيل مانندها، و بهك مفيد است .

خوردن انجير و برگ انجير رنگ پريده به سبب بيمار ي ها را سرحال آرد . داروي ورم گرم و سست است . دمل را مي رساند و بويژه اگر با زنبق و نَطرون  يا  با آهك و پوست انار باشد داروي كژدمه است . شير ديوانجير ورم بسيار سخت را نرم كند. داروي خنازير و ورم ماهيچه است . آب پز ديوانجير درنرم كردن ورم سخت وخناق و ورم ماهيچه و درمان زياده گوشتيها(توث) مفيد است . ديوانجير، افشره برگش، شيرش بر پوست مالند در زدودن خال كوبيده مفيد،ترك هاي ناشي از سرما را خوب مي كند و اگر با موم و روغن گُل باشد چه بهتر . انجيرفربهي آرد و چربي اي كه انجير به تن مي دهد تحليلش زياد است . انجير ت لخ كه خلط بددارد . يا چنانكه گويند به علّت اين كه زود به سوي طبقه هاي خارجي راهي است و براي زيست زنده ها مناسب است شپش زياد پيدا مي شود.

ورم و جوش:

انجير يا ديوانجير را با آرد جو بپزند و ضماد كنند ورم سخت را نرم كند . انجير نارسيده را بربهك گذارند

يا بر دمل نهند مفيد است كه دمل را مي رساند و بهك را مي زدايد . انجير تر خوردن شايد سبب گري خشك گردد . انجير را آب پز كنند و در گلو گردانند(غرغره)، ورم گلو را از بين ببرد . انجير پخته و پوست انار داروي ورم بناگوش است. انجير وپانيذدرمان كژدمه است . انجير خشك و شي رين براي ورم كبد و طحال زيان آور است . اما اگر ورم سخت باشد . زياني ندارد ونفعي هم ندارد و اگر انجير را با مواد لطيف و نرم كننده مخلوط كنند بسيار مفيد است . ديوانجير در نرم كردن ورم هاي بسيار سرسخت بسيار موثر است.

زخم و قَرحه:

افشره برگ انجير قَرحه آور است . آب پز انجير را باكف خردل بر خارش مالند مفيد است . برگ انجير

داروي قوباء است و جوش هاي (شري)را درمان است . برگ انجير را بر قَرحه هاي داراي رطوبت غليظ نهند مفيد است. آبي كه خاكستر چوب انجير را در آن مكر راست، قَرحه گنديده ديرينه را تنقيه كند و زياده گوشت فاسد را مي خورد. انجیررا با پوست انار بر كژدمه نهند مفيد است . انجير و زاج سبز داروي قَرحه پليدساق است . شير ديوانجير زخم ها را بهم آرد و مي چسباند.

مفاصل:

انجير نارسيده و برگ انجير و برگ خشخاش را با هم ضماد كنند و بر پوست استخوان نهند نافع است .

خاكستر آب دوباره شده اش (مكرر)را مقدار يك اوقيه و نيم تناول كنند درد عصب از بين مي رود.

سر:

انجير تر و خشك از صرع مفيد است . آب پز انجير باكف خردل مخلوط كنند و در گوش چكانند صداهاي گوش را ميخواباند . افشره شاخه انجيرقبل از آنكه برگ از آن سربرزنديا  شير انجير را بر دند ان كرم خورده نهند سودمند است . ضماد انجير ورم بناگوش را درمان كند . انجير نارسيده خشك شود و بكوبند و گردش را بر قَرحه سرپاشند سود بيند.

چشم:

شير انجير مخلوط با عسل در مداواي تيرگي چشم مرطوب، اول آب به چشم آمدن ، كلفت شدن طبقات چشم مفيد است. ماساژ دادن پلك چشم با برگ انجيرزبري و گري پلك را از بين مي برد.

اندام هاي تنفسي:

انجير تر و خشك زبري گلو را از بين مي برد وبا سينه و قصبه الريه سازگارند . شراب (شربت) انجير شير

پستان را ريزش دهد. سرفه مزمن را درمان است و در مداواي ورم شش و نازك ني مفيد است.

اندام هاي غذا:

انجير راه بندان هاي كبد و سِپرز را مي گشايد . جالينوس فرمايد : انجير تر براي معده خوب نيست و انجير خشك بد نيست . اگر انجير را با آبكامه خورند زايده هاي معده را تنقيه كند و حالت تشنگي كه از بلغم شورناشي باشد از بين مي رود . انجير خشك تشنگي آور است . اگر باخاراگ وش باشد داروي استسقاء است . خوردن شربت انجير به نفع معده است و اشتهاي خوراك را كاهش دهد . انجير زود سرازير شود و زود نفوذ مي كند زيرازداينده است . انجير خشك كه زدايندگي دارد براي كبد و سِپرز آماس كرده زيان است . اما اگر ورم سخت باشد زياني ندارد و نفعي هم ندا رد. خوردن انجير ناشتا و بويژه اگر با بادام و گردو باشد در گشادن مجراهاي غذا تاثير شگفت آوري دارد. غذايي كه با گردو مي دهد بهتر از آن است كه همراه بادام مي بخشد . اگر انجير را با خوراك هاي غلظت بخش بخورند بسيار زيان آور است . ديوانجير دشمن سرسخت معده است، غذا يش كم است . لكن اگر ديوانجير با اُشَه ضماد شود، يا شير ديوانجير را با اُشَه ضماد كنند سختي سِپرز را از بين مي برد . همه نوع انجير براي رسيدن مواد مايع به معده موافق نيستند.

اندام هاي راننده:

انجير تر و خشك به نفع كليه و مثانه است . كسي كه انجير بخورد مي تو اند در دفع ادرار درنگ كند .

انجير نمي گذارد مواد ناجوربه سوي روده راهي شوند . افشره برگ انجير دهانه رگ هاي مقعد را باز كند . انجير تر ملين و كمي مسهل است و بويژه اگر با بادام كوبيده خورند مسهلي ملايم است و سفتي زِهدان را نرم كند . انجير را با نَطرون و كاجيره م خلوط كنند و قبل از غذا تناول نمايند مسهل ملين است . شير انجير را با زرده تخم مرغ بردارند زِهدان را مي پالايد، حيض و بول را راه اندازد . تناول انجير با شَنبليله زِهدان را تقويت كند و جمع آورد . بافَيجن و انجير و بويژه با شيرش حقنَه كنندپيچ و درد روده را دوا است وريگ را از كليه بيرون آورد . اگر شير انجير را چند قطره اي در شير بريزند وباشاخه درخت انجيركمي بهم زنند و آن شير را با آب پنير بخورند در اسهال دادن وپالائيدن كليه بسيار موثر است . خاكستر آب دوباره شده چوب انجير را با روغن زيتون مخلوط كنند و مقدار يك اوقيه و نيم از آن سركشند درمان ديسانتري است و اگر آن را ماده حقنَه سازندباز در مداواي ديسانتري مفيد است .

شربت(شراب)انجيركه زداينده و زو درو و زود نفوذ است و زود از شكم سرازير مي شود بول را ريزش دهد و شكم را نرم مي كند.

زهرها:

شيرش را برنيش زده كژدم و رتيل مالند مفيد است . انجير نارسيده  يا برگ سبز انجير را برگزيده سگ

هار نهند مفيد است . ضمادش كه باگاودانه باشد پادزهر دندان راسو است . خاكستر آب مكررچوب انجير تناول شود يا ماليدني باشد پادزهر نيش رتيل است. ديوانجير (جمّيز)خوردني و ماليدني باشد از نيش حشرات نافع است.

منبع: قانون، کتاب دوم

طرز تهیه َشربت سيب از دیدگاه ابوعلی سینا

 شربت سيب

اين شربت براي كساني كه معده ناتوان دارند و براي كساني كه قلبشان از اثر حرارت مزاج به تپش مبتلا است خوب است. تشنگي را برطرف مي كند و از قَي كردن جلوگيري به عمل مي آورد.

دستور ساختن شربت سيب :

نسخه:

مقداري  چندان كه مي خواهي  آب سيب ميخوش  را بگير و در ديگ بريز و بگذار بر آتش بجوشد تا نصفش بخار مي شود، آنگاه بپالاي و يك شب بماند، سپس آن را دوباره در ديگ بريز و بر آتش نرم،آهسته وآرام بپزد تاغليظ مي شود . باز بپ الاي و در ظرف شيشه اي بريز، اگر تابستان بود، چند روزي آن را در آفتاب بگذار تا ماده آبي آن برچيده شود . شربت را در شيشه نگهدار و از آن استفاده شود . اگر مي خواه ي كه شربت شيرين مزه باشد، در برابر هرمن از افشره سيب يك رطل (رطل بر حسب نظر اطبا ۹۰ مثقال است) شكر در آن بريز و بگذار با هم بر آتش بپزند

منبع: قانون،کتاب پنجم

معده و بیماریهای آن از دیدگاه ابوعلی سینا (18)

 درمان بيماري هاي معده به طور كلّي(18)

در درمان معده اي كه از راه اعتدال منحرف شده و مي خواهي آن را اصلاح كني و بر راه طبيعي هدايتش كني، از داروهاي نوشيدني، گذاشتني، پاشيدني، حاصل از آب هايي كه با داروهاي لازم پخته شده است، ماليدني هاي آبكي، ماليدني هاي روغني، مرهم هاي درست شده از موم و آب هايي كه از پختن با داروها اثربخش شده اند استفاده مي كني. داروهاي ماليدني و داروهاي بر معده گذاشتني در اثربخشي از داروهاي پاشيدني بهترند . داروهاي پاشيدني هرچند اثربخش باشند، اما در اثربخشي نيروي چنداني ندارند و اين را نيز بدان ، كه اگر درسوء مزاج معده دو نوع سوء مزاج شركت دارند امابر معده تاثير مشابه و همانند يا نزديك به هم گذاشته اند، مي توان به آساني درمان كرد زيرا مي توانيم داروي ضدهر دو نوع سوء مزاج را كه داراي نيروي اثربخش زياد باشدبكار ببريم و هر دو سوء مزاج را اصلاح كنيم. اما اگر دو نوع سوء مزاج از دو منشاء كاملاً در برابر هم قرار گرفته وضدهمديگر سرچشمه . گرفته باشند و معده بادو سوء مزاج كاملاً مخالف با هم برخورد كرده است، درمانش به اين آسان ي ميسر نيست . براي مثال : معده باسوء مزاج سرد وباسوء مزاج گرم رو به رو است، گرم و سرد كاملاً با هم ضديت دارند، بايدچكاركرد؟ بايد دارو ي درمان سوء مزاج سردتوام با درمان مزاج گرم را به طوري كم تاثيربه بيمار داد كه مدت گرمي بخشيدن داروي گرمي بخش درمان مزاج سرد بامدت سردي بخشيدن داروي سردي بخش ضد مزاج گرمي برابر و يكسان باشد. هر دو دارو نبايد نيرومند باشند و نبايد نيروي اين يكي بر نيروي آن ديگري در اثر بخشيدن چيره باشد. در استعمال داروي گرم و گرمي بخش در اين حالت، مزاج دوگانه براي درمان مزاج سردخطر بيشتر از استعمال داروي سرد براي درمان آن قسمت از مزاج است كه گرم است و همراه سوء مزاج سرد بر معده وارد شده است، بويژه اگر تشخيص دادي كه برخي از اندامان همجوار معده به سوء مزاج سردگرفتار نديا ناتوان شده اند. اگر سوء مزاج معده سوء مزاج تر و سوء مزاج خشك با هم باشد، باز با يد با دقّت كامل واحتياط عمل كني كه اين نوع از سوء مزاج نيزبرخلاف يكديگرند و داروي معالج اين دو حالت همان حالت داروي درماني مزاج گرم و سرد دارند . تنها تفاوت در اين جاست كه مدت رطوبت بخشي دارو در درمان مزاج خشك بايد درازتر از مدتي باشد كه داروي رطوبت بخش براي تاثير گذاري برسوء مزاج خشك بماند.

و اين را هم بدان، كه اگر بيماري و ناسازگاري معده ناشي از وجود ماده بيماري در معده است و ماده سرپيچي مي كند و بيرون نمي آيد، بهترين درمان با " معجون هاي مسهل " (ايارج) است كه در اصلاح حال معده از هر داروي ديگري مددكارتر ا ست و معده را دراداي وظايفي كه بر عهده داردكمك شايان مي نمايد .اما اگر سوء مزاج ساده و بدون ماده است، بر استعمال معجون ها(ايارج) اعتمادمكن زيرا اگر سوء مزاج گرم بدون تداخل ماده است ياسوء مزاج خشك ساده و بدون ماده است وايارج را به كار بردي، معده زيان بيند . براي درمان معده سرد مزاج از سوء مزاج سردساده بدون ماده، داروهاي اثربخش تر ازايارج هست، كه ماده سبب بيماري را از كمينگاه بيرون كشند و به خارج پرت كنند . اگر ماده بيماري از اندامي ديگر غير معده امده و به معده ريزش كرده است، هرگاه معده را پاك سازي كردي و ماده خرابكاري را بيرون راندي فوراً به تقويت معده بپرداز، تا ديگر چنين خلط ناخوانده اي را در خودنپذيرد و ياراي نپذيرفتن خلط بيگانه را داشته باشد . باندپيچي و بستن دست و پا و گرم كردن آن ها نيز در راه قطع كردن بر خلط بيگانه  كه از اندامي ديگرماييد و مي خواهدبه معده سربزند  مددكارند و ماده را در جاي خود ميخكوب مي كنند و نمي گذارند و يلان شود و در معده جاي سكونت بيابد و اينك داروهايي كه در درمان بيماري معده مفيدند :

1-شربت خشخاش از ريزش ماده گرم بيماري به معده جلوگيري مي كند.

2-اگر سوء مزاج معده ناشي از خلط سرد و سرد مزاج است، اول پاك سازي كن، بعد از آن براي نيروبخشيدن بهمعده داروهايي از قبيل : مصطَكي، قرص كوچك گل، نعناع خشكيده، عود خام، ميخك و امثال آن ها خوبند كه معده را تقويت مي نمايند و تواني چنان به معده مي دهند كه هر خلطي از هرجايي نتواند سرزده وارد معده شود.

3-  اگر سوء مزاج معده گرم است و ماده منشاء سوء مزاج خلط گرم مزاج است، بايد بعد از پاك سازي خلط، ربهاي سردي بخش، قرص هاي سردي بخش كه از گل و تباشيرساخته شده اند و امثال آن ها را براي بيمار تجويز كني.

4-  اگر ب ا دست زدن حس كردي كه بيمار معدوي، چي زي سخت و كم حجم در ميان فاصله كبد و معده دارد  چنانكه قبلاًهم ذكر كرديم  آب جو برايش تجويز كن، غذا و دارومنحصر به آب جو باشد، در طول مدت ده يا بيست روزيا اگر ديدي كه باز نياز دارد تاصدروزهر روزه آب جو بخورد، روز اول كمي و به اندازه تحمل و روز به روز به تدريج آن را بيشتر كند تا مي تواندمقدارتعيين شده از آب جو را يكباره يا در دو بارسر كشد، نكندبه غير از آب جو هيچ داروي ديگر بخورد و نبايد به هيچ وجه داروي پاك سازي تجويز كني، يا. از بيمار خون بگيري. اينك نوعي قرص كه از داروهاي زيرساخته مي شود و در درمان بيماري معده بهره رسان است :

نسخه:

مصطَكي، گل محمدي، هريك سه درهم، كهربا، نعناع خشك شده، مروخوش، عود خام، از هريك دو درهم، از همه اين ها كه درهم مي آميزي قرص درست كن و براي بيمار تجويز كن، قرص را با شراب كهنه يا با شراب سِيكي تناول نمايند . اگر خواستي كه معده را پاك سازي كني و هر ماده نابابي را كه در فضاي معده جمع آمده است به بيرون براني، يا ماده درفراخناي معده نيست و در معده كمين كرده است و به معده چسبيده است، يا ماده زيادپرمايه و آب كشيده است و آن را پاك سازي كني، داروهايي را به كار اندازكه تنها تاثير بر معد ه وجويرگ هاي نزديك به معده گذارند و به رگ هاي دور از معده كاري نداشته باشند . اگر دارو ي پاكساز معده در اولين بار كار خود را انجام نداد، آن را تكرار كن كه داروي پاك سازي در چندبار صورت گيرد، اين روش بهتر از آن است كه در يك بارچندان اثر بخشد كه چيزهايي را نيز بيرون براند كه نياز به بيرون راندن آن ها نباشد. بايد معاينه كردن مدفوع و بول را دست كم نگيري، هرگاه ديدي كه مدفوع و بول رو به خوبي هستند و وضعيت آن ها از بد به خوبي مي گرايد، بدان كه معده نيز در راه بهبودي است و در بهبود يافتن پيشرفت چشم گير دارد. نبايد در هنگام درمان بيماري معده  حتي اگر معده حرارت داشته باشد  چيزهاي بسيار سردتجويز كني، مثلا بيمار معده نبايد  برفاب كه بسيار سرد است  بنوشد و بويژه براي كساني كه به چيزهاي بسيار سردعادت نگرفته اند، بسيار سرد، بسيار زيان آور است . هرگاه هر داروي تحليل برنده را در درمان بيماري معده به كار ميبري، حتماًچيزي از داروي گيرنده كه نگهدارنده نيرو است با آن مخلوط كن كه اگر مواد ريختني از معده پاك سازي شدند معده از اين عمل ناتوان نشود و به قوت خود باقي بماند.

منبع: قانون،کتاب سوم